Mazowiecki Rajd szlakami Zgrupowania „Błyskawica” mjr JĂłzefa Kurasia „Ognia”

W dniach 20-24 września 2012 roku grupa uczniĂłw z klasy 3D pod opieką prof. Sławomira Maszewskiego wzięła udział w organizowanym przez organizację kombatancką Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” i Instytut Pamięci Narodowej oddział w Krakowie - Mazowieckim Rajdzie szlakami oddziału mjr JĂłzefa Kurasia „Ognia”.

Autorem pomysłu rajdu był prezes Zarządu Warszawa Zrzeszenia WiN, mjr Waldemar Kruszyński, na ktĂłrego barki spadł ciężar planowania i organizacji projektu upamiętnienia jednego z Ĺźołnierzy wyklętych - mjr JĂłzefa Kurasia „Ognia”.

„Ogień” to legenda Podhala, wspaniały Ĺźołnierz okresu okupacji niemieckiej oraz walki z komunistycznym zniewoleniem w latach 1945-1947, postać, ktĂłrej dokonania do 1989 roku były skrzętnie zacierane, bądĹş wypaczane przez SłuĹźbę Bezpieczeństwa PRL. Przetrwały tylko w pamięci nielicznych ocalałych podkomendnych i teraz w wolnej Polsce nadszedł czas, aby przywrĂłcić pamięć o Ĺźołnierzach, ktĂłrzy niezłomnie aĹź do ofiary Ĺźycia bronili idei niepodległości naszego kraju.

Taki teĹź cel postawili sobie organizatorzy projektu – otworzyć przed młodzieżą zapomniane karty historii niepodległościowego podziemia na Podhalu.

Do uczestnictwa w rajdzie zaproszono uczniów i nauczycieli szkół współpracujących z obwodem warszawskim Zrzeszenia WiN, z 2 gimnazjów i liceum z Brwinowa, warszawskiego liceum im. Emiliana Konopczyńskiego, stołecznego gimnazjum im. Królowej Jadwigi, Zespołu Szkół nr 4 z Wołomina i naszego żyrardowskiego liceum. Rolę gospodarzy wzięli na siebie uczniowie i nauczyciele Zespołu Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Lubniu, przepięknej beskidzkiej miejscowości, która na 5 dni stała się naszą bazą. Dzięki staraniom pani dyrektor Marii Szczepaniec i pracowitości pani prof. Izabeli Handzel mazowiecka młodzież zaznała prawdziwej góralskiej gościnności.

Po zakwaterowaniu nas w nieodległym od Lubnia, Tenczynie, rozpoczęliśmy partyzancką przygodę. TuĹź po przyjeĹşdzie i posiłku obejrzeliśmy w szkole w Lubniu film dokumentalny „My Ogniowe dzieci” zawierający wspomnienia ostatnich Ĺźołnierzy majora Kurasia. A potem o zmroku, po krĂłtkiej musztrze przeprowadzonej przez komandora rajdu Zbigniewa Hryniewieckiego i ustawieniu patroli poszczegĂłlnych szkół w szyku wojskowym, dołączyli do nas partyzanci (jakby Ĺźywcem przeniesieni z lat 40-tych XX wieku!). Była to grupa rekonstrukcyjna zaproszona przez drugiego komandora rajdu, Dawida Golika z krakowskiego IPN. Ta grupa młodych fascynatĂłw z wielkim pietyzmem odtworzyła umundurowanie i uzbrojenie 1 pułku strzelcĂłw podhalańskich AK i partyzantĂłw „Ognia”. Zamigotały orzełki na czapkach i furaĹźerkach, szczęknęły niesione w krzepkich dłoniach szmajsery, steny i kaemy. W tej niesamowitej atmosferze wszyscy uczestnicy rajdu złoĹźyli przysięgę według roty Zgrupowania „Błyskawica”. W powietrze popłynęły mocne słowa: „…Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, Ĺźe będę wiernie słuĹźył OjczyĹşnie swojej. Dla Polski Ludowej poświęcę swoje Ĺźycie. Rozkazy swoich dowĂłdcĂłw będę starannie wykonywał. (…) Tajemnicy dochowam, choćby padło przypłacić własna krwią. Tak mi dopomóş BĂłg.”.

Następnego dnia rozpoczęły się zadania rajdowe. Gra operacyjna polegała na „przeniesieniu się” w rok 1946 i wykonywaniu na ok. piętnastokilometrowym szlaku gĂłrskim zadań wyznaczonych przez patrole grupy rekonstrukcyjnej. MłodzieĹź z poszczegĂłlnych szkół mierzyła się nie tylko z własnymi słabościami, ale musiała wykazać się orientacją w terenie z uĹźyciem mapy, znajomością historii okolic, umiejętnością rozpoznawania broni i posługiwania się nią, a nawet unikania zasadzek KBW i UB, ktĂłre obficie raczyły nas udającymi granaty petardami. KaĹźde zadanie było punktowane, co skłaniało młodzieĹźowe patrole do większej rywalizacji.

Kolejny dzień przyniĂłsł nową grę operacyjną. Na gĂłrskim szlaku w roku 1955 naleĹźało odnaleźć ostatniego beskidzkiego partyzanta Jana Sałapatka „Orła” i ostrzec go przed szykowaną przez UB prowokacją, mającą na celu jego likwidację. I znĂłw „partyzanci” z grupy rekonstrukcyjnej stawiali zadania do wykonania. Padały kolejne polecenia: „Rozpoznaj partyzanckie uzbrojenie”…, „Ile pieśni patriotycznych potrafi zaśpiewać patrol?” itd. Nawet zbłądzenie i zejście ze szlaku nie załamywało niektĂłrych. Patrol z naszego liceum nie przerwał rajdu nawet kiedy przyszło mu wracać na właściwy szlak ponad godzinę ostrą wiodącą pod gĂłrę trasą. Dla prawdziwych zapaleńcĂłw nie było Ĺźadnych przeszkĂłd!

JakĹźe przyjemnie było zasiąść wieczorem przy ognisku, sprĂłbować pieczonej kiełbasy i śpiewać partyzanckie pieśni. Czas spędzony wspĂłlnie przy ogniu wynagrodził nam wszystkie trudy minionego dnia. A w dodatku chłopcy z grupy rekonstrukcyjnej przynieśli swoje wyposaĹźenie - broń i mundury i kaĹźdy mĂłgł „dotknąć” kawałka historii.

Dzień czwarty związany był z upamiętnieniem mjr JĂłzefa Kurasia „Ognia” i podsumowaniem rajdu. Po przejeĹşdzie do Nowego Targu rozpoczęliśmy dwu i półgodzinną wspinaczkę na Turbacz. Po osiągnięciu tego najwyĹźszego szczytu GorcĂłw i jednocześnie dawnej bazy „ogniowcĂłw”, wzięliśmy udział w mszy świętej przed kaplicą papieską, w ktĂłrej uczestniczył rĂłwnieĹź wnuk majora „Ognia”. Mszę koncelebrował kapelan WiN, ksiądz komandor Janusz Bąk. W naboĹźeństwie obok młodzieĹźy, nauczycieli i turystĂłw uczestniczyła rĂłwnieĹź grupa rekonstrukcyjna w partyzanckich mundurach i poczet ze sztandarem WiN, ktĂłrym dowodził jako chorąży ppor. Zbigniew Hryniewiecki, zaś przybocznymi byli sierĹźant pchor. Sławomir Maszewski i Wojciech Stefański.

Po naboĹźeństwie całą gromadą udaliśmy się pod odsłonięty 12 sierpnia tego roku obelisk poświęcony Ĺźołnierzom mjr „Ognia”. Ma on charakterystyczny kształt brzozowego krzyĹźa z zawieszoną na nim wojskową czapką z dystynkcjami majora. MłodzieĹź złoĹźyła kwiaty pod pomnikiem i wysłuchała okolicznościowych przemĂłwień ks. komandora Bąka i pani Zuzanny Kurtyki, wdowy po zmarłym w wyniku katastrofy smoleńskiej, prezesie IPN.

Po rzeczach powaĹźnych przyszła kolej na rozrywkę i odpoczynek. DuĹźo radości dostarczyła uczestnikom zainscenizowana przez rekonstruktorĂłw potyczka na hali Turbacza, gdzie znowu gęsto wybuchały petardy i grupa „partyzantĂłw” atakowała spaloną bacĂłwkę. A jak smakowała herbata w schronisku po dość mroĹşnym poranku…

Późnym popołudniem powróciliśmy z Turbacza i znów zawitaliśmy do szkoły w Lubniu, gdzie na sali gimnastycznej przy suto zastawionych stołach odbyło się uroczyste zakończenie rajdu i wspaniała kolacja. Każdy z uczestników niezależnie od miejsca zajętego przez jego patrol w rajdowym rankingu, otrzymał cenne nagrody książkowe i foldery z IPN. W konkurencjach historycznych i sprawnościowych zwyciężyła młodzież z warszawskiego liceum im. Konopczyńskiego. Patrol żyrardowski zajął czwarte miejsce.

Ostatniego dnia w drodze powrotnej zdołaliśmy jeszcze obejrzeć powstające właśnie w Krakowie Muzeum Armii Krajowej. Co prawda ekspozycja nie była jeszcze w pełni przygotowana, ale to tylko jeszcze jeden powód, aby odwiedzić je w przyszłości.

W powszechnej opinii uczestnikĂłw rajd był niezwykle ciekawą lekcją historii pozwalającą przenieść się w tak odległą przeszłość. Pozwolił poznać zapomniane postacie bohaterĂłw walk o niepodległość z lat 1945 -1955, takich jak JĂłzef Kuraś, czy Jan Sałapatek i to nie z podręcznika, a w realnym terenie, gdzie Ĺźyli i działali. KaĹźdy mĂłgł dotknąć partyzanckiej broni, przyjrzeć się oryginalnym mundurom, oddać się podziwianiu beskidzkich i gorczańskich hal. A przecieĹź to nie wszystko … WspĂłlny pobyt w gĂłrach i współdziałanie na szlaku pozwoliło na zawarcie wielu miłych, być moĹźe trwałych znajomości i przyjaĹşni. Jest coś wspaniałego w tym, jak działania tego typu przyczyniają się do tworzenia nowych zainteresowań i więzi. Jeszcze długo będziemy wspominać te wyjątkowe chwile i mĂłwić o sobie: „My z rajdu „Ognia” … Dla nas juĹź nigdy historia nie będzie nudna, bo przestała się kojarzyć z zakurzoną książką. Pachnie smarem oliwionej broni, dymem ogniska i urokiem niezwykłej przygody …

Szczególne podziękowanie za umożliwienie udziału w tym projekcie należy się Panu ministrowi Janowi Stanisławowi Ciechanowskiemu, kierownikowi Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, który objął rajd swoim osobistym patronatem i pomocą finansową oraz Panu Prezydentowi miasta Żyrardowa Andrzejowi Wilkowi za wsparcie finansowe, jakiego nam udzielił.

Sławomir Maszewski