PARTYZANCKIMI ŚCIEĹťKAMI „PONUREGO” I „ SZAREGO”

---

Po raz kolejny z inicjatywy prezesa Zarządu Obwodu Warszawa Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość mjr Waldemara Kruszyńskiego młodzież z 10 szkół mazowieckich z Warszawy Wołomina, Brwinowa i Żyrardowa współpracujących z obwodem warszawskim Zrzeszenia WiN oraz podhalańskiego Lubnia i Skarżyska Kamiennej miała okazję uczestniczyć w rajdzie historycznym.

W dniach 26 – 29 września br. pod patronatem ministra Jana Stanisława Ciechanowskiego kierownika Urzędu ds. KombatantĂłw i OsĂłb Represjonowanych przy współpracy z krakowskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej oraz jego delegaturą w Kielcach odbył się Międzyszkolny rajd partyzanckimi szlakami Jana Piwnika „Ponurego i Antoniego Hedy „Szarego” po KielecczyĹşnie. Ta wspaniała inicjatywa organizatorĂłw pozwoliła przybliĹźyć młodzieĹźy sylwetki dwĂłch wybitnych dowĂłdcĂłw partyzanckich okresu pierwszej i drugiej konspiracji, a nade wszystko podążyć trasami ich walk, dotknąć Ĺźywej historii, ktĂłra przeminęła, ale nigdy nie powinna być zapomniana.

Major cichociemny Jan Piwnik „Ponury” i generał Antoni Heda „Szary” to dwaj synowie ziemi kieleckiej, ktĂłrzy utworzyli największe w centralnej Polsce odziały partyzanckie skutecznie walczące z niemieckim okupantem podczas II wojny światowej. Lista walk, stoczonych przez ich podkomendnych z obławami nieprzyjaciela, rozbitych więzień, akcji likwidacyjnych i potyczek w obronie miejscowej ludności jest imponująca. I chociaĹź ich losy potoczyły się odmiennie, „Ponury” przerzucony na NowogrĂłdczyznę poległ w obronie ziemi kresowej pod Jewłaszami w czerwcu 1944 roku, a „Szary” kontynuował walkę z kolejnym, tym razem sowieckim okupantem, to obydwaj na trwałe wpisali się poczet bohaterĂłw nie tylko ziemi kieleckiej, ale całej Polski. Rajd pozwolił kolejnej grupie młodych PolakĂłw poczuć i zrozumieć kilka najprostszych słów: obowiązek, patriotyzm, poświęcenie …

Pierwszego dnia ponad 80-osobowa grupa uczestnikĂłw rajdu miała okazję spotkać się w miejscowości Barak z dwoma Ĺźołnierzami z druĹźyny ochronnej „Szarego” p. mjr Henrykiem Czechem i p. mjr Januszem Sermanowiczem, ktĂłrzy od tej pory stale nam towarzyszyli. WspĂłlnie złoĹźyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze pod pomnikiem Ĺźołnierzy Września 1939 roku, dzielnie stawiających opĂłr nieprzyjacielowi w tej miejscowości. Następnie podążyliśmy na leśny cmentarzyk Ĺźołnierzy AK połoĹźony opodal Pogorzałego. I rozsuła się opowieść „chłopcĂłw od Szarego” o pochowanych tutaj partyzantach. A potem zaintonowana przez mjra Czecha popłynęła ponad lasem „Modlitwa Armii Krajowej” I było tak jak w roku 1943 … Bez komendy młodzi ludzie przyjmowali postawę: baczność, a przemoczony deszczem las jeszcze raz usłyszał znane słowa: „O Panie, ktĂłryś jest na niebie, wyciągnij sprawiedliwą dłoń…” I przez chwilę nie było „starych partyzantĂłw” i młodzieĹźy. Byliśmy jednością …

Po powrocie z cmentarza ruszyliśmy do Kielc, ktĂłre przywitały nas strugami deszczu. Ale to było nieistotne. Przed nami było kieleckie więzienie przy ul. Zamkowej, to samo ktĂłre partyzanci „Szarego” i „Harnasia” zdobywali w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku uwalniając z ubeckich rąk 350 więźniĂłw. I choć dzisiaj budynek przebudowano umieszczając w nim Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej, z ekspozycjami poświęconymi dziewiętnastowiecznym polskim powstaniom i rewolucjom, walkom partyzanckim z okresu II wojny światowej i czasom PRL, to wyobraĹşnia nadal podsuwała obrazy karcerĂłw i przepełnionych cel ubeckiej katowni. Kolejnym wstrząsającym doświadczeniem okazało się zwiedzanie Michniowa i opowieść o pacyfikacji wsi w lipcu 1943 roku, ktĂłrej nie zdołali zapobiec partyzanci „Ponurego”. Za pomoc „leśnym” Niemcy wymordowali tam i spalili Ĺźywcem w stodołach 203 osoby, w tym 30 małych dzieci. Jeszcze jedno ponure memento „czasu pogardy”.

Drugi dzień rajdu wiązał się z kilkunastokilometrowym marszem przez kompleks lasĂłw siekierzyńskich, od Siekierna przez dawną bazę Zgrupowań „Ponurego” na Wykusie do Wąchocka. Po drodze 12 patroli młodzieĹźy odnajdowało i dokumentowało miejsca pamięci, wszędzie składając kwiaty i zapalając biało-czerwone znicze. Meta tego etapu znajdowała się przy zabytkowym klasztorze o.o. CystersĂłw w Wąchocku, gdzie oddaliśmy cześć złoĹźonym tam prochom mjr „Ponurego”. Następnie dr Tomasz Domański z kieleckiej delegatury IPN przybliĹźył młodzieĹźy dzieje polskiego państwa podziemnego z okresu okupacji, a komandor rajdu Sławomir Maszewski oprowadził młodzieĹź po umieszczonym przed klasztorem Panteonie dzieląc się opowieściami o poszczegĂłlnych postaciach z okresu I i II konspiracji, i akcjach zbrojnych polskiego podziemia. Dzień ten, 27 września, uświetniły obchody rocznicy powstania Państwa Podziemnego, na ktĂłre złoĹźyły się: msza święta w sanktuarium MB Ostrobramskiej w SkarĹźysku Kamiennej i złoĹźenie kwiatĂłw pod tablicą poświęconą „Szaremu” i jego Ĺźołnierzom. Podczas mszy uroczystą homilię wygłosił ks. kmdr Janusz Bąk, kapelan warszawskiego obwodu WiN. Wielkie wzruszenie wywołały słowa o toĹźsamości narodowej i sztafecie pokoleń, ktĂłra pozwala młodym ludziom przejmować rolę straĹźnikĂłw narodowej pamięci. JakĹźe wspaniale konweniowało to z wieczornym spotkaniem młodzieĹźy z kombatantami od „Szarego”, ktĂłrzy opowiedzieli o swoim udziale w akcji odbicia rozbicia więzienia w Kielcach. Zauroczyła wszystkich partyzancka gawęda o tym, jak wprost z ławy szkolnej trzeba było iść do lasu, bo przecieĹź gdzieś tam w Kielcach cierpieli w ubeckiej katowni dowĂłdcy i koledzy z oddziału.

WaĹźnym akcentem kończącym obchody tego dnia było odznaczenie przez członkĂłw kapituły mjr Jerzego Juszkiewicza i kmdr Janusza Bąka krzyĹźami WiN czterech osĂłb. Jednej za działalność niepodległościową w latach 1945-54 i trzech młodszych, za upamiętnianie tej najtrudniejszej z walk. Mocno wybrzmiały słowa: „Ku chwale Ojczyzny panie majorze” z Ĺźołnierskim zapałem wypowiadane przez wyróşnionych. I wszyscy szybko pojęli, Ĺźe być kawalerem tego krzyĹźa to nie tylko wielki zaszczyt, ale jeszcze większy obowiązek, obowiązek wytężonej pracy na rzecz patriotycznego wychowania następnych pokoleń.

Następnego dnia młodzież realizując kolejne zadania rajdowe wyruszyła na szlak wiodący ze Skarżyska, przez Brzask i Bór, trasą wokół Zalewu Rejowskiego na Baranowską Górę, a stamtąd do Muzeum Orła Białego, gdzie miała okazję obejrzeć bogaty zbiór broni z okresu II wojny światowej. Jednym z zadań było rozwiązanie w warunkach polowych testu z wiedzy o polskim państwie podziemnym, który decydował o zwycięstwie w szlachetnej rywalizacji młodzieżowych patroli. Wieczorem uczestnicy rajdu obejrzeli dwa filmy uzupełniające wiedzę o bohaterach rajdu. A potem pozostało już tylko ogłoszenie wyników. Najlepiej przygotowanym patrolem okazali się przedstawiciele L.O. z Brwinowa. Uczniowie żyrardowskiego liceum im. S. Żeromskiego zdobyli trzecie miejsce. Ale w tej konkurencji nie było przegranych. Wszyscy uczestnicy rajdu otrzymali cenne nagrody książkowe, gry i czasopisma historyczne. Przekazano tez spory pakiet publikacji szkołom ze Skarżyska Kamiennej, których patrole uczestniczyły w naszym rajdzie. Nic więc dziwnego, że główny organizator, mjr Waldemar Kruszyński odebrał gromkie brawa od młodzieży i jej wychowawców. Nie obyło się też bez podziękowań dla osób i instytucji, które przyczyniły się do pomyślnego przebiegu naszego rajdu, a w szczególności dla pracowników IPN z Krakowa i delegatury IPN w Kielcach.

Ostatniego dnia przed opuszczeniem Kielecczyzny, wszyscy uczestniczyliśmy we mszy świętej i zwiedzaniu sanktuarium w Kałkowie-Godkowie.

Wracaliśmy do domu bogatsi nie tylko o wspaniałe nagrody, ale przede wszystkim doświadczenie kontaktu ze świadkami naszej trudnej historii, która przez wiele lat skazywana była na zapomnienie. Uzyskaliśmy też niezwykłą możliwość podążenia prawdziwymi partyzanckimi ścieżkami, poznania trudów żołnierskiego marszu i rozsmakowania się w nieprzemijającym pięknie ziemi świętokrzyskiej.

Toteż nie na darmo naszym drogowskazem stały się słowa wiersza widniejącego na rajdowej ulotce:

„Gdy nas w lasach zabraknie.
Trawa kości przykryje,
Wspomnij synu tę walkę,
KtĂłrej pamięć tu Ĺźyje …”

Meldujemy, Ĺźe to przesłanie wzięliśmy do naszych serc i wykonaliśmy …

Szczególne podziękowanie za umożliwienie udziału w tym projekcie należy się Panu ministrowi Janowi Stanisławowi Ciechanowskiemu, który objął rajd swoim osobistym patronatem i pomocą finansową, Federacji Stowarzyszeń Weteranów Walk o Niepodległość RP oraz wszystkim burmistrzom i prezydentom dzielnic i miast Warszawy, Brwinowa, Wołomina i Żyrardowa, którzy docenili znaczenie rajdu w procesie patriotycznego wychowania młodzieży, wspierając go finansowo.

 Komandor rajdu Sławomir Maszewski

Dodane przez matewa dnia października 15 2013 21:40:40