POLISH VERSION:
Celem tej prezentacji jest zwrócenia Waszej uwagi na reklamy, z jakim spotykacie się w życiu codziennym. Zależy nam, by odbiorcy byli bardziej świadomi i przyjrzeli się różnym aspektom ukazania kobiety w mediach. Pragniemy, by ta prezentacja skłoniła Was do przeglądu reklam i reagowania, gdy spotkacie się w nich z poniżającymi bądź kompromitującymi obrazami ludzi. Zastanówcie się, jaka reklama przychodzi wam na myśl, gdy słyszycie hasło „kobieta”. Czy jest to godny wizerunek?
1. (slajdy 4-5) Reklama to informacja połączona z komunikatem perswazyjnym. Zazwyczaj ma na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów czy usług. Ponadto ma zachęcić do popierania określonych spraw lub idei (np.: promowanie marki). Z sondażu przeprowadzonego przez CBOS w 2005 r. wynika, że większość Polaków nie lubi reklam– tylko 17% ma do nich pozytywny stosunek. Prawie połowa badanych (45%) jest zdania, że w telewizji pojawia się dużo reklam zawierających nieprawdziwe informacje o zachwalanych produktach. Co szósty z nas (17%) uważa, że w telewizji jest dużo reklam pokazujących kobiety w sposób je poniżający, a co dziewiąty (11%) jest przekonany, że często w sposób uchybiający ich godności ukazuje się mężczyzn.
2. (slajdy 6-8) Czy w reklamach są tylko informacje dotyczące danego produktu?- Reklamy prezentują produkt w określonym kontekście społecznym. Razem z produktem sprzedawane są emocje, wyobrażenia, postawy-które decydują o skuteczności oddziaływań reklamowych. Aż 3,3 tys. skarg na reklamy wpłynęło do Rady Reklamy w 2012 roku. Najczęściej skarżone były reklamy, w których kobiety przedstawiane były jako obiekt seksualny (2,4 tys. skarg). Reklamy pełne seksu i roznegliżowanych kobiet otaczają nas zewsząd. Natykamy się na nie, czy tego chcemy, czy nie. Reklamy mają wpływ na to, jaki wizerunek kobiet i mężczyzn tworzymy sobie w myślach, jak kształtuje się nasze wyobrażenie o tym, co to znaczy być mężczyzną i kobietą we współczesnym świecie, jakie wartości reprezentują sobą kobieta i mężczyzna. Prezentowane przez media wizerunki kobiet sprowadzają je do cielesnego często przedmiotowego piękna, co wynika z eksponowania tylko fragmentów kojarzonych erotycznie. Takie wizerunki mają wpływ zarówno na to, jak kobiety odbierają same siebie, jak również na stosunek mężczyzn do kobiet, z którymi się stykają.
3. (slajdy 9) Konieczne jest analizowanie reklam pod kątem ich nieprzyzwoitości lub ewentualnego negatywnego wpływu. Często w reklamach używa się nagości, częściej kobiecego ciała, reklamy odwołują się do skojarzeń erotycznych lub wręcz seksualnych , żeby przykuć naszą uwagę. W naszej kulturze nagość związana jest z intymnością, bliskością czy wstydem. Nagość umieszczona w nieodpowiednim kontekście, np. jak : w reklamie blachodachówki firmy Sara-staje się wulgarna, niesmaczna, a wręcz razi. Kobiece ciało staje się wabikiem podnoszącym szansę sprzedaży blachodachówki i różnych innych produktów.
4. (slajd 10) Twórcy reklam opierają się na stereotypach, a im bardziej stereotyp jest zakorzeniony, tym lepiej się sprzeda. Reklamy zatem czerpią ze stereotypów. Zarazem niestety powielają je i sprawiają, że cały czas się do nich odwołujemy. Stanowią ponadto przeszkodę, dla zmian postrzegania ról płciowych, seksu, relacji między kobietą a mężczyzną. Dlatego też, media kształtują trendy, postawy, przekonania, wzmacniając uprzedzenia i stereotypy. Sami twórcy reklam są świadomi tego, że sprzedają coś więcej niż produkt, a obrazy w reklamach są tworzone w taki sposób, by wpłynąć na to, jak postrzegamy nasze życie.
Rodzaje kobiet w reklamie: (slajd 11)
- Kobieta ukazywana przez pryzmat nagiego ciała
- Kobieta w reklamach produktów dla mężczyzn
- Kobieta - fragmenty jej ciała - najczęściej kojarzone z erotyką
- Kobieta nowoczesna
- Kobieta - Pani domu
- Kobieta - osobowość
5. (slajdy 12-14)Kobieta całościowa to młoda i zgrabna osoba, a ponadto bardziej rozebrana niż ubrana. Ten wizerunek jest najczęściej spotykany w reklamach, których odbiorcami są przede wszystkim mężczyźni. Przykładem mogą być samochody, wszelkiego rodzaju urządzenia, takie jak wiertarki lub materiały budowlane. Jednak taki wizerunek kobiety jest również spotykany w reklamach męskich zapachów (perfumy i dezodoranty). W nich jest przedstawiona niewiarygodna skuteczność produktów, która sprawia, że kobiety rzucają się mężczyźnie na szyję i obdarzają go pocałunkami.
Slogany z reklam:
City: „Nie oprą się mu i pobiegną bez tchu” [kobiety]
Old Spice: „Oto dowód. Żądaj dowodów, nie obietnic”
6. (slajdy 15-16) „Fragmentaryzacja ciała kobiecego jest jednym z najbardziej uprzedmiotawiających zjawisk kultury współczesnej”- te słowa Zbyszka Melosika są niezwykle prawdziwe. Na slajdzie widzimy przerobioną reklamę gładzi gipsowej. Jest to reakcja feministek na bezmyślne posługiwanie się nagim ciałem kobiety oraz używanie niesmacznych sugestii. Hasło "gładź gładź gładź" mówi samo za siebie. W reklamach spotykamy wyeksponowane poszczególne elementy kobiecego ciała. Są jędrne pośladki, jest duży biust, są długie nogi, błyszczące oczy i powabne usta. Ale należy zastanowić się, gdzie jest reszta…?
7. (slajdy 17-20) Reklama, promując przedmioty w celu ich sprzedaży, również uprzedmiotawia kobiece ciała, często poddając fragmentaryzacji i skupiając uwagę na jednej wybranej części ciała. Kobieta w kawałkach jest kobietą atrakcyjną, która posiada idealne ciało. Jej atrybuty to m.in.: zmysłowe usta (reklamy szminek oraz lodów), długie włosy (szampony i odżywki), aksamitna skóra (mydła i kremy), duże oczy i długie rzęsy (cienie do powiek i tusze do rzęs), białe zęby (pasty do zębów) oraz długie i zgrabne nogi (depilatory i środki do depilacji). Kobieta staje się w tych reklamach obiektem seksualnym.
8. (slajd 21) Kobieta nowoczesna, to osoba wolna i niezależna. Wizerunek kobiety nowoczesnej odnajdujemy przede wszystkim w reklamach tamponów, podpasek i kosmetyków. Często jest nią nastolatka, prowadząca aktywne życie (reklama O.B.- „Zawsze wykonuję szalone akrobacje, ale tylko wtedy, gdy aplikuję tampon O.B.), dba o siebie oraz zdrowo się odżywia. Ponadto kobiety reklamujące środki higieniczne występują równie często w roli profesjonalistek (którym „trudne dni” nie przeszkadzają w wykonywaniu zawodu, przy czym zwykle są to zajęcia nieprzeciętne), nie martwiących się o plamy i ubranych w jasne, obcisłe rzeczy. Jednak warto zwrócić uwagę na fakt, że mimo pozornej otwartości reklam i braku przesądów-o powodzie, dla którego kobieta potrzebuje podpasek, mówi się w sposób umowny, używając archaicznych sformułowań typu „trudne dni”, „te dni” itp. Bohaterka reklam podpasek i tamponów jest kobietą na wskroś higieniczną i sterylną, a używanie odpowiednich produktów ma jej zapewnić normalną aktywność oraz pełną dyskrecję, czyli udoskonalić walkę z własną naturą.
9. (slajd 22) Kobieta Pani domu. Każdego dnia między godziną 16 a 19, jesteśmy zalewani potokiem piorących mam, walczących o czystość mundurków szkolnych albo próbujących trzymać higienę w toaletach, atakowanych przez bakterie rodem z „Gwiezdnych wojen”. To na barkach matki-Polki spoczywa czystość w domu i to, by prześcieradło było bielsze niż sąsiadki.
10. (slajd 23) Ponadto reklamy infantylizują kobiety, pokazując je jako istoty głupsze, dla których tragedią życiową jest plama na dywanie. Kiedy psuję się pralka, załamuje ręce i czeka na przyjście męskiego eksperta, który ją uwolni od problemu (reklama Calgon). Reklamy, w których główną bohaterką jest kobieta, dotyczą głównie chemii i artykułów gospodarstwa domowego, rzadziej produktów żywnościowych. Mężczyzna w tego typu scenkach jest jedynie obecny jako głos anonimowego eksperta, który udziela rad i rzeczowo podsumowuje wysiłki pracujących kobiet. Co więcej ukazane kobiety nie wykazują żadnych zainteresowań poza pracami domowymi i opieką nad rodziną (reklama Toffifee). Kobieta „jest”, kobieta służy, kobieta się nie realizuje.
11. (slajd 24) Analiza mężczyzn i kobiet występujących razem w reklamie, pozwala dostrzec, że reklama ma ukryty przekaz na temat wzorców ról. Najczęściej jest tak, że mężczyzna dominuje, do niego należy władza. Ukazany jest stereotyp patriarchalnego systemu rodziny, gdzie żona słucha męża: (reklama Signal) „Odkąd mąż przekonał mnie do regularnego stosowania pasty Signal, mam o jedno zmartwienie mniej.”. Czasem przesłanie jest subtelne- np. mężczyzna tylko trzyma rękę na ramieniu siedzącej kobiety, ale też pokazuje, kto dominuje (kontroluje sytuację). Ukazanie kobiet w towarzystwie partnerów, nie służy tu lansowaniu równości i równouprawnienia płci, lecz przeciwnie-podkreśla odrębność kobiecego świata oraz istnienie spraw, które załatwia się „między nami kobietami.”(reklama Perwoll). Do typu kobiety „ domowej” zalicza się także opiekuńczą matkę lub babcię. Wizerunek ten uruchamia się w reklamach produktów do pielęgnacji dzieci i niemowląt, niektórych leków, a także produktów spożywczych takich, jak: przeciery i soki.
12. (slajd 25) Kobieta-osobowość to najczęściej nieosiągalny ideał, stanowiący swoiste wzorce do naśladowania. Kobiety przedstawione są w sposób, który ukazuje ich wysoki status społeczny (sławne osoby). W polskich reklamach jako przykład takiej osoby można podać Annę Przybylską. Mamy tu do czynienia z połączeniem kobiety pięknej, sławnej, bogatej, wykształconej i podziwianej-czyli świetnym wzorcem do naśladowania. Czyli 5 w 1. Spróbujmy się z tym zmierzyć… Jest ona symbolem kobiet, którym się w życiu powiodło. Jednocześnie powyższy typ pozwala na pewną identyfikację kobiet z swoimi marzeniami. Wg mnie reklamy te działają negatywnie na kobiety, ponieważ ocena ich własnych dokonań jest zaburzona. Jak możemy się do niej porównywać czy zbliżać, przecież ideał ten jest niedostępny.
13.Komercyjny przekaz odgrywa coraz bardziej znaczącą rolę w rozwoju dzieci i młodzieży. Media są dla nich bardzo ważnym źródłem „wiedzy” o świecie i życiu. Warunkują ich poglądy na samych siebie i innych, swoje środowisko, kulturę. Medialne wizerunki idealnego wyglądu w marketingu i reklamie mają negatywny wpływ na samoocenę nastoletnich kobiet i mężczyzn, pośrednio prowadząc do bardzo negatywnych zjawisk m.in.: do zaburzeń odżywiania.
14.(slajdy 26-31) Obraz, jaki wyłania się z analizy wizerunków kobiet w reklamie, pozwala wyróżnić dwa główne, równie stereotypowe modele kobiecości: „kobieta-Pani domu”, reprezentująca wartości rodzinne, które są uznawane za najistotniejsze przez ogromną część polskiego społeczeństwa oraz „kobieta nowoczesna”. Wyżej wymienione typy kobiet zazwyczaj są dzielone jeszcze na dwie grupy: kobiety, dla których zasadniczym obiektem zainteresowań jest nowoczesne radzenie sobie z kobiecą fizjologią lub inne banalne kwestie życiowe. Nie zaznacza się w ich wizerunku tego, co mogłoby wskazywać na pobudzony intelekt, ciekawość poznawczą lub potrzebę pełnowartościowego istnienia w sferze publicznej. Drugą grupę stanowią kobiety ukazywane jako obiekty seksualne.
15. (slajdy 32-36) Coraz częściej jednak twórcy reklam promujących projekty edukacyjne i społeczne czy uczelnie starają się przestrzegać zasady „równości”. Ponadto coraz więcej marek decyduje się na wykorzystywanie w reklamach naturalnych kobiet. Jakiś czas temu, taką akcję przeprowadziła firma Dove. Kampania spotkała się w bardzo pozytywnymi komentarzami, dodatkowo, jej popularność zwiększyła się. Reklamy te ukazują zarówno kobiety młode, jak i w średnim wieku. Nie unaoczniają tylko ludzi rasy białej. Ponadto, nie skupiają się na idealnej figurze modelki, a nawet ukazują osoby niepełnosprawne.
16.Jak twierdzą osoby, zajmujące się reklamą, niekiedy niestereotypowy pomysł agencji reklamowych „rozbija się o stereotypowe przyzwyczajenia konsumentów”(K.Kowalska: „Życie”-26 lutego 1998), a klient zamawiający reklamę, nie chce zaryzykować braku czytelności, wynikającej ze zbyt ekstrawaganckiego pomysłu. Stąd, zatrważający wniosek, że stereotypowość reklamowych wizerunków kobiet i relacji płci wydaje się być zgodna z oczekiwaniami Polaków.
17.Warto jednak wspomnieć, że przy realizacji reklam, zwykle nie używa się prawdziwych produktów. Zamiast tego stosuje się atrapy, które są upiększone, zgodnie z ludzkimi wyobrażeniami. Dlatego też, próżno ich szukać w rzeczywistości. Nie inaczej jest z prezentowanymi w reklamach kobietami, które w realnym świecie nie dopasowują się do swoich patriarchalnych ról tak ochoczo czy też nie wyglądają tak idealnie. Wobec tego, nie warto utożsamiać się z wzorcami kobiet w reklamach lub doszukiwać się wad w swojej sylwetce, gdyż rzeczywistość jest zupełnie inna.
Bibliografia:
PREZENTACJA - JĘZYK POLSKI
ENGLISH VERSION:
The purpose of this presentation is to draw your attention to advertisements you encounter in everyday life. We want the public to be more aware of different aspects, in which women are presented in the media. We hope that this presentation will prompt you to look carefully at advertisements and to react when you see degrading or compromising images of people. Think about an advertisement which comes to your mind when you hear the slogan "woman". Is it a dignified image?
1. (slides 4-5) Advertisement contains information combined with a persuasive message. It is usually designed to induce purchase or use of specific goods or services. It might also encourage support for specific issues or ideas (eg. branding). A survey conducted by the CBOS (Public Opinion Research Centre) in 2005 shows that most Poles do not like advertisements - only 17% of them have a positive attitude. Almost half of the respondents (45%) believe that there are a lot of television ads that contain false information about the praised products. One in six of us (17%) believe that there are a lot of ads in television showing women in a degrading way, and one in nine (11%) are convinced that men are often shown in a manner violating their dignity.
2. (slides 6-8) Do advertisements contain only information about the product? Ads present the product in a specific social context. Together with the product, emotions, ideas, attitudes that determine the effectiveness of the impact of advertising are sold. The Advertising Council received 3.3 thousand complaints about advertisements in 2012. Most complaints were about advertisements which portrayed women as sexual objects (2.4 thousand. complaints). Ads full of sex and naked women are all around us. We encounter them, whether we like it or not. Ads have an impact on what kind of image of women and men we create in our minds, what idea of what it means to be a man or a woman in the modern we form, what values are represented by men and women. Images of women presented by the media reduce them to their external, bodily beauty, like objects, which results from exposing only parts of their bodies that are associated erotically. Such images have an impact both on how women perceive themselves, as well as the attitudes of men towards women whom they encounter.
3. (slides 9) It is necessary to analyze advertisements for their obscenity or potential negative impact. Nudity is often used in commercials, the female body even more often, ads refer to erotic or even sexual associations to catch our attention. In our culture, nudity is associated with intimacy, closeness or embarrassment. Nudity placed in the wrong context, such as roof tiles in a Sara company advertisement, becomes vulgar, distasteful, and downright offensive. The female body becomes a bait lifting sales of roof tiles and other products.
4. (slide 10) Advertisers base their messages on stereotypes, and the more strongly rooted the stereotype, the better the sales. Thus, advertisements draw from stereotypes. At the same time, however, they reproduce them and make us refer to them all the time. They are also an obstacle to change of the perception of gender roles, sex, and the relationship between men and women. Therefore, the media shape trends, attitudes, beliefs, reinforcing prejudices and stereotypes. Advertisers are aware that they sell more than a product, and the images in advertisements are created in such a way as to affect how we perceive our lives.
Images of women used in advertisements: (slide 11)
a) woman shown from the perspective of a naked body
b) modern woman
c) woman - lady of the house
d) woman – a personality
5. (slides 12-14) A female shown as a whole is a young and graceful person, and also more undressed than dressed. This image is most common in advertisements, where customers are mostly men . Examples are cars, all kinds of appliances, such as drills or building materials. However, this image of a woman is also found in commercials for male fragrances (perfumes and deodorants). They are based on an incredible effectiveness of the products, which makes women throw themselves at the man's neck, and endow him with kisses.
Slogans from ads:
City: "They won’t resist him and will rush breathlessly" [women]
Old Spice:: "Here's the proof. Demand proofs, not promises "
6. (slides 15-16) The fragmentation of the female body is one of the most objectifying phenomena of contemporary culture. These words of Zbigniew Melosik are extremely true. In the slide we can see an advertisement for gypsum plaster converted by feminists. It is their reaction to the mindless use of a naked woman's body and the use of distasteful suggestions. The slogan "gładź gładź gładź", which means „stroke stroke stroke”, speaks for itself (It’s based on a play on words. The word “gładź” means “stroke” but it also means “[gypsum] plaster”). Advertisements expose individual elements of the female body. There are firm buttocks, there is a large bust, there are long legs, shiny eyes and alluring lips. But where is the rest…?
7. (slides 17-20) Advertisements, promoting items in order to sell them, also objectify women's bodies, often subjecting them to fragmentation and focusing on one body part. A woman in pieces is an attractive woman who has a perfect body. Its attributes include: sensual lips (lipstick and ice cream adverts), long hair (shampoos and conditioners), velvet skin (soaps and creams), big eyes and long eyelashes (eye shadows and mascaras), white teeth (toothpaste) and long, shapely legs (depilatory devices and agents). A woman becomes a sexual object in these advertisements.
8. (slide 21) A modern woman is a free and independent person. An image of a modern woman can be primarily found in advertisements for tampons, sanitary towels and toiletries. It is often a teenager, leading an active life (OB advertisement -"I always do crazy stunts, but only when I apply an OB tampon), taking care of herself and eating healthily. In addition, women advertising sanitary protection products are equally often shown as professionals ("difficult days" do not interfere with their professional activities and the activities are usually quite unique), who don’t worry about stains and are dressed in bright, tight clothes. However, it is worth noting that, despite the apparent openness of such advertisements and lack of prejudice in them, the reason why women need sanitary pads is specified in a euphemistic way, using archaic phrases like "difficult days", "these days", etc. The heroine of advertisements for sanitary towels and tampons is a woman through and through hygienic and sterile, and the use of suitable products is supposed to enable her to perform her normal activities and ensure a complete discretion, that is, to improve her fight against her own nature.
9. (slide 22) Woman – lady of the house. Every day between 4 pm and 7 pm, we are inundated with pictures of washing mothers, struggling for purity of school uniforms or trying to keep hygiene in toilets, attacked by bacteria originating from "Star Wars." It is on the shoulders of Polish mothers that cleanliness of the house and the fact that the sheets are whiter than those of the neighbour rest.
10. (slide 23) In addition, advertisements infantilise women , showing them as stupid beings , for whom a stain on the carpet is a real tragedy. When a washing machine breaks down, a woman wrings her hands and waits for a male expert to come and free her from the problem (Calgon advertisement ). Advertisements, in which a woman is the main character , relate mainly to cleaning products and household items , less often food . A man in this type of scenes is present only as the voice of an anonymous expert who gives advice and matter-of- factly sums up the efforts of working women . Moreover, women depicted in advertisements do not show any interests beyond housework and family care (Toffifee advertisement ). A woman exists, a woman serves, but she is not a self-fulfilling person .
11. (slide 24) Analysis of men and women appearing together in advertisements reveals that advertisements contain a hidden message about role models. Most often, the man dominates, power is in his hands. Advertisements present the stereotype of the patriarchal family system, where the wife follows her husband’s advice: (Signal advertisement) "Since my husband persuade me to use Signal toothpaste regularly, I have had one thing less to worry about ." Sometimes the message is subtle - for example, a man just keeps his hand on the shoulder of a seated woman, but it also shows who dominates (who is in control of the situation). The appearance of women in the company of their partners is not supposed to promote gender equality, but on the contrary – it emphasizes the individuality of the female world and the existence of matters which have to be dealt with " between us women. " (Perwoll advert) . The stereotype of “homely” woman also includes a caring mother or grandmother. This image is present in adverts for baby and child care products, certain medications and food products such as purees or juices .
12. (slide 25) Woman – a personality is usually an unattainable ideal , a specific role model to follow . Women are presented in the way that shows their high social status ( famous people). In Polish commercials an example of such a person can be Anna Przybylska . Here we deal with a combination of a woman who is beautiful , famous , rich , educated and admired, that is, a great role model to follow. So, 5 in 1, something we can’t compete with. She is a symbol of a woman who has succeeded in life . At the same time, the above type allows some women to identify with their dreams . In my opinion, these adverts have a negative impact on women , since they disrupt the assessment of their own achievements . How can we compare to her or approach her , since she is an unattainable ideal.
13. Commercial communication is playing an increasingly more important role in child and adolescent development. The media is for them a very important source of "knowledge" about the world and life. They determine their views of themselves and others , their environment and culture. Media images of the ideal appearance in marketing and advertising have a negative impact on the self-esteem of teenage women and men, indirectly leading to very negative phenomena, such as eating disorder.
14.(slides 26-31) The picture that emerges from the analysis of images of women in advertising, allows us to distinguish two main, equally stereotypical models of womanhood: "woman - lady of the house", representing the family values that are considered most important by a large part of Polish society, and the "modern woman". The above-mentioned types of women usually are divided into two sub-groups: women, for whom the most important thing is to cope with female physiology or other trivial matters of life in a modern way. There is nothing in their image, that could indicate their aroused intellect, cognitive curiosity or the need of wholesome existence in the public sphere. The other group consists of women portrayed as sex objects.
15. (slides 32-36) However, advertisers promoting educational or social projects, or universities are increasingly trying to respect the principle of " equality." In addition, more and more brands are choosing to use natural women in advertisements . Some time ago , such an action was carried out by Dove. The campaign received very positive comments, what’s more, it has increased the popularity of the company. These adverts show both young and middle-aged women. They don’t present only white people . Also, they do not focus on the ideal figure of a model , and even show people with disabilities.
16. According to people involved in advertising, sometimes a non- stereotypical idea of advertising agencies " crashes on stereotypical habits of consumers " ( K.Kowalska "Life " -26 February 1998 ), and the customer ordering the advert does not want to risk the lack of clarity resulting from too an extravagant idea. Hence, the alarming conclusion that stereotypity of images of women and gender relations in advertisements seems to be in line with the expectations of Poles.
17. It is worth mentioning that advertisers usually do not use real products while producing advertisements. Instead, they use dummies, which are embellished in accordance with human expectations. Therefore, it’s pointless to look for them in reality. It is the same with women presented in adverts, who in the real world do not fit into their patriarchal roles so willingly or don’t look so perfect. Therefore, it is not worth treating women in advertisements as role models or look for defects in your body shape when it differs from theirs because they, in principle, have nothing to do with reality.
Bibliography:
Scenariusz lekcji - Respekt lubi respekt-Kobieta i mężczyzna w świecie mediów i reklamy
Joanna Bator. Wizerunek kobiet w reklamie telewizyjnej. Instytut Spraw Publicznych - Fundacja Spraw Publicznych-Warszawa, sierpień 1998
P.H. Lewiński-Retoryka reklamy. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999
Delikatnie nas zabijają 3 - obrazy kobiet w reklamach. Podręcznik do prowadzenia zajęć w oparciu o film tłumaczenia J. Zakrzewska
Stereotyp kobiet w reklamach - artykuł z dn.05.09.2013r.; dostęp: http://www.papilot.pl/lifestyle-ciekawostki/1295/Stereotypy-kobiet-w-reklamie.html
Ogromny wzrost liczby skarg na reklamy-artykuł z dn.18.05.2013r.; dostęp: http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/1010827.html
Definicja reklamy - dostęp: http://kat.wilkakora.pl/reklama-info-619.html w dniu 08.12.2013r.
PRESENTATION - ENGLISH VERSION